Funkcja ekspresywna i impresywna języka

Funkcje języka są nam rzadko znane, choć na co dzień ich używamy, nie zdając sobie z tego sprawy. Podstawową funkcją języka i mówienia jest komunikacja, więc możemy mówić o funkcji komunikatywnej. Ale nasze wypowiedzi są różne. Dzisiaj opiszemy czym jest funkcja ekspresywna oraz funkcja impresywna  języka.

Czym jest funkcja ekspresywna języka?

Funkcja ekspresywna odpowiada za ukazywanie emocji, stanów wewnętrznych oraz odczuć osoby, która się w danym momencie wypowiada. Polega to na używaniu podczas wypowiedzi słów nacechowanych emocjonalnie, czyli takich, które pozwolą odbiorcy komunikatu na jak najbardziej dokładne wyobrażenie sobie, co czujemy, jakie emocje mają nas we władaniu. Co więcej, funkcja ekspresywna języka korzysta z czasowników w pierwszej osobie liczby pojedynczej (np. ja czuję, ja myślę, mnie jest przykro, itd.) oraz wielu zaimków osobowych tak, aby nasza wypowiedź, nasz komunikat stał się doskonałym odzwierciedleniem naszego stanu emocjonalnego. Jeżeli mówimy o uczuciach, o emocjach, jesteśmy skłonni do używania odpowiedniej tonacji i barwy głosu, tak też przy ekspresywnej funkcji języka zauważa się stosowanie zdań wykrzyknikowych, mówienie z emfazą. Chcemy wówczas wydobyć wszystkie nasze emocje na światło dzienne i jak najlepiej, najbardziej adekwatnie w stosunku do naszej subiektywnej oceny danej osoby, zjawiska, rzeczy czy sytuacji przedstawić je adresatowi.

Jakie środki stylistyczne są charakterystyczne dla ekspresywnej (emotywnej) funkcji języka?

Charakterystyczne dla funkcji ekspresywnej języka środki stylistyczne to m.in.:

• wykrzyknienia, które mają służyć okazaniu emocji towarzyszącej przeżywaniu czegoś (np. “O ukochana!”)
• liczne epitety, które odpowiadają za dokładniejszy opis osoby, rzeczy itp. (np. piękny, obrzydliwy, wyrozumiały)
• wyrazy nacechowane emocjonalnie (inaczej ekspresywizmy) mające za zadanie pokazać naszą subiektywną ocenę jakiejś osoby, sytuacji itd.; ekspresywizmy mogą mieć wydźwięk pozytywny – czyli: eufemizmy (np. powiemy serdecznie “puszysta” zamiast pejoratywnie “gruba”), zdrobnienia (“córeczka”, “mamusia”, “tatuś”, “syneczek” itd.), hipokorystyki (np. zamiast “pies”, powiemy “psiaczek”) – bądź negatywny – czyli: dysfemizmy (odwrotność eufemizmu, czyli polega na zastąpieniu słowa jego obraźliwym, pejoratywnym określeniem; przykładem mogą tu być chociażby nieprzyzwoite określenia narządów płciowych), wulgaryzmy (ordynarne zwroty, przekleństwa), zgrubienia (korzystając z nich, okazujemy pogardę, np. gdy zamiast słowa “kobieta”, użyje się słowa “baba”).
• pytania retoryczne, czyli takie, na które odpowiedź jest oczywista, nie ma wcale takiej potrzeby, aby na nie odpowiadać (np. znane powszechnie “Co nie?” bądź “Wiesz?” i inne, podobne zapytania)
• wyrażenia pochodzące ze slangu czy z dialektu danego mówcy
• partykuły (np. “by” oraz “nie”), a także apostrofy (np. “O matko!”)

Czym jest funkcja impresywna języka?

Funkcja impresywna (inaczej konatywna, perswazyjna bądź nakłaniająca) języka polega na wpływaniu na adresata, oddziaływaniu na jego wolę. Funkcja ta używana jest przez mówców w celu osiągnięcia konkretnego celu, a mianowicie do nakłonienia odbiorcy do wykonania danego rozkazu, prośby, zastosowania się do określonej rady czy przestrzegania zakazu. Najczęściej spotkamy się z nią w podręcznikach, instrukcjach obsługi lub kampaniach reklamowych. Funkcja impresywna, perswazyjna ma także zastosowanie przy wydawaniu komend czy poleceń służbowych, przy wyrażaniu próśb, w marketingu (wpływanie na odbiorcę). Możemy ją odnaleźć również w poezji.

Jakie środki stylistyczne są charakterystyczne dla funkcji impresywnej języka?

Dla funkcji impresywnej języka najbardziej charakterystyczne są:

• czasowniki oraz zwroty typu “musieć“, “powinno się“, “trzeba“, “koniecznie“, “natychmiast“, itp.
• pytania retoryczne – tutaj w celu skłonienia odbiorcy danego komunikatu do przemyśleń na konkretny temat bądź, aby podkreślić w rozmowie, jak bardzo istotna jest omawiana kwestia czy zwrócić uwagę na problem
• tryb rozkazujący (przydatny do wydawania komend czy poleceń, do zakazywania bądź rozkazywania)
• bezokoliczniki, które również pozwalają wydać rozkaz czy polecenie lub odpowiedni zakaz 

Porównanie funkcji ekspresywnej oraz impresywnej języka

Funkcja ekspresywna służy do ukazania stanów emocjonalnych, do opisania uczuć, wyrażenia subiektywnej oceny, korzystamy z niej w życiu codziennym, a funkcja impresywna języka z kolei, służy głównie do wywierania określonego wpływu na rozmówcę, do wydawania zakazów i rozkazów, przydaje się w marketingu, najczęściej spotkamy się z nią w pracy, szkole itd.